روش تحقیق نظری

روش تحقیق نظری و عملی

حیدری، شهریور ماه 1393

انواع روش تحقیق:

1. تحقیق پیمایشی: تبیین پدیده ها، تدوین فرضرضیه ها یی برای تبیین و آزمون پذیری و با ابزاز پرسشنامه با سوالات بسته، مشخص کردن دامنه تغییر پاسخ ها،  
2. تحقیق آزمایشی: برای تبیین نحوه ی کنش، گروه آزمایش یا گواه(دستکاری شده) و گروه کنترل وجود دارد، دقت آزمایش در طرح های آزمایشی باید چنان باشد که توسط دیگران قابل تکرار باشد.
3. تحقیقات میدانی: برای درک و شناخت نحوه ی عمل یک واحد اجتماعی یا سازمان یا ... مطالعات میدانی معمولا با سوالات باز آغاز می شود. تکنیک مشاهده همراه با مشارکت مخصوص تحقیقات میدانی می باشد که با زندگی روزانه سر و کار دارند. این نوع تحقیقات مشخصه انسانشناسان است.

انواع مطالعات:

1. مطالعات طولی: بر سه نوع است: 1- روند پژوهی داده های افراد مختلف را در فواصل زمانی مقایسه می کند. بررسی و مقایسه مصرف مواد مخدر در 5 سال گذشته، ده سال گذشته یا ایام دورتری  2- مطالعه نسلی: داده های افراد هم سن و سال را با گذشت زمان و در فواصل زمانی مقایسه می کند. 3- مطالعات پانل: افراد معینی را در طول زمان بررسی می کند(مطالعه در یک یا چند مقطع زمانی): مثل تحقیق: تاثیرات بلندمدت مدارس خصوصی و عمومی در ...
2. تحقیقات مقطعی: مورد تحقیق در زمان معینی مورد مشاهده قرار می گیرد، هدف از این مطالعه اکتشاف یا توصیف و گاه تبیین است.

اجرای علمی تحقیق(قیاسی و استقرایی):

1. مطالعات قیاسی در تحقیق: نظریه- فرضیه- مشاهده(یعنی از بالا به پایین، از کل به جزء- نظریه آزمایی
2. مطالعات استقرایی در تحقیق: مشاهده- فرضیه- نظریه و ... به عبارتی مطالعه از پایین به بالا و از جزء به کل- نظریه سازی

• فرضیه سازی نوعی پیش بینی است
• آخرین مرحله در چرخه تحقیق، آزمون فرضیه برای تایید یا رد آن است.

خلاصه:

• پیمایش برای توصیف نگرش و رفتار و تبیین روابط با آزمون فرضیه ها
• ابزار گردآوری اطلاعات: پرسشنامه با سوالات بسته و طیف لیکرت پنج نمره ای
• در مطالعات آزمایشی آنهایی که در معرض محرک هستند و قابل دستکاری گروه آزمایش و با آنهایی که در معرض آن نیستند(گروه کنترل) مقایسه می شوند. پیش آزمون و پس آزمون از مشخصه های این گونه تجقیقات می باشند.

 

فرایند طرح تحقیق:

در نوشتن فرایند تحقیق بایستی از موارد زیر استفاده کرد: 

1. منابع برای انتخاب موضوع   2- منابع منتشر شده    3- طرح های تحقیقاتی جاری و اطلاعات موجود، آمارهای دولتی و مجموعه اطلاعات غیر دولتی

 نحوه تعمیق شناخت موضوع:

1. استفاده از کتابخانه 2- استفاده از اسناد و گزارش های مکتوب 3- گفتگو با افراد مطلع

تبدیل موضوع به مساله قابل تحقیق:

1-   توجه به جوانب سوال برانگیز موضوع

2-   تعیین هدف تحقیق(اکتشاف: به دنبال عرصه های ناشناخته- توصیف: تشریح دقیق واقعیت و شواهد- تبیین: علت رویدادها و شرایط فزونی یا کاهش پدیده ها 

3-   بیان موضوع به صورت یک رشته سوالات

4-   تدوین چهاچوب نظری

مراحل یازده گانه ی طرح تحقیق:

1-   تعریف موضوع تحقیق   2-جستجوی ابعاد شناخته شده موضوع و تدوین چارچوب نظری

2-   تعریف مفاهیم و سنجش آن ها 3-تعریف روش مناسب گردآوری اطلاعات   4-بیان هدف، ارزش و اصول اخلاقی تحقیق 5-عملیاتی کردن مفاهیم و تعیین ابزارهای تحقیق 6-انتخاب نمونه 7-گردآوری اطلاعات   8-پردازش داده ها   9-تحلیل داده ها    10-ارائه نتایج

اعتبار و پایایی:

1-   اعتبار یعنی آیا واقعا همان چیزی را می سنجیم که قصد سنجش آن را داریم؟ انواع اعتبار عبارتند از: 1- اعتبار محتوا: اصلی ترین روش آزمون اعتبار بررسی دقیق سنجه مفهوم در پرتو معنای آن و طرح این پرسش جدی است که آیا ابزار سنجش واقعا مفهوم مورد نظر را می سنجد یا نه؟ و به این نوع اعتبار، روش تعیین اعتبارا صوری نیز می گویند. 2- اعتبار وابسته به معیار(نمونه ها و ...) 3- اعتبار سازه: ساختن فرضیه هایی درباره مفاهیم مورد سنجش  و ...

2-   پایایی: میزان همسایی نتایج سنجش مکرر

انواع متغیر:

1-   متغیر های مطلق: شغل، سن، جنس آرای انتخاباتی و.. 2- متغیر های عددی: نمرات آزمون پیشرفت تحصیلی و ... ارقامی که معرف متغیرهای عددی، گسسسته یا پیوسته هستند.

سطوح سنجش:

1-   سنجش اسمی: مرد، زن، طبقه و ...    2- سنجش ترتیبی یا رتبه ای: رعایت ترتیب در طبقه، تحصیلات و ...  3-سنجش فاصله ای: دماسنج، و ...  4-سنجش نسبی: مشخصه این سنجش صفر مطلق است. درآمد، سن، تعداد فرزندان، هزینه مسکن، و ...

مقیاس ها:

1-   مقیاس لیکرت: با طیف پنج نمره ای کاملا موافق، موافق، نمی دانم، مخالف و کاملا مخالف و از 1 تا 5 نمره دهی می شود.

2-   مقیاس تفاوت معنایی یا اوزگود و دو قطبی(فعال و منفعل)، داشتن صفت های دو قطبی  مثل خونگرمی و خونسردی- داشتن رضایت و نداشتن رضایت- و ارزیابی با مقیاسی هفت یا پنج درجه ای

3-   مقیاس فاصله ی اجتماعی بوگاردوس: مقیاسی است که بر فواصل بین گویه های ترتیبی مقیاس متمرکز است(مقیاس هفت درجه ای). اگر کسی با عبارت 7 موافق باشد با عبارت های 1 تا 6 نیز موافق است یا اگر کسی با عبارت 3 موافق باشد با عبارت های 1 و 2 نیز موافق است.  

4-   مقیاس ترستون: متشکل از گویه هایی که عده ای داور برای سنجش یک مفهوم انتخاب کرده اند(مقیاس 11 درجه ای از شدیدترین اندازه تا ضعیف ترین).

5-   مقیاس گاتمن: هم شبیه بوگاردوس و هم شبیه ترستون- گویه های آن از نظم و ترتیب درونی برخورند به طوری که قدرت پاره ای از آن ها در سنجش مفهوم مورد بررسی بیشتر از گویه های دیگر است. ضریب بازنمایی با فرمول زیر: یک منهای تعداد خطاها در صورت کسر بر تعداد گویه ها در تعداد پاسخگویان.  

آماره ها:

1-   میانگین(متوسط حسابی)

2-   واریانس(پراکندگی وزن ها از میانگین با واریانس). واریانس راهی است برای سنجش این که واحدهایی که میانگین آن ها بدست آمده چقدر با میانگین تفاوت دارد.

3-   خطای نمونه گیری(میانگین جامعه آماری منهای میانگین نمونه = خطای نمونه گیری)

 

اصطلاحات نمونه گیری:

1-   جامعه آماری جمعیت بزرگ است. 

2-   نمونه که برگرفته از عناصر جامعه آماری است.

روش های انتخاب نمونه احتمال:

1-   نمونه گیری تصادفی ساده و استفاده از فهرست اعداد تصادفی

2-   نمونه گیری سیستماتیک: انتخاب نمونه در فواصل مساوی

3-   نمونه گیری طبقه بندی شده: لیست دانشجویان ساکن خوابگاه و غیر ساکن خوابگاه

4-   نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای

نمونه گیری غیر احتمالی شامل:

نمونه گیری آسان، نمونه گیری تعمدی یا قضاوتی مثل مطالعه معتادان، نمونه گیری سهمیه ای، نمونه گیری زنجیره ای.